Chuyện Bảo tàng & Lịch sử

| Chuyện Bảo tàng & Lịch sử |

Những năm đầu học tiếng Pháp, khoảng năm nhất đại học, tôi từng đọc trong cuốn "Tôi và Paris, câu chuyện một dòng sông" về thói quen thăm thú bảo tàng của người Pháp. Nó làm tôi nhớ và ấn tượng cho tới bây giờ.

 

Mẩu trò chuyện ngắn của tác giả Hoàng Long và người bạn Pháp của mình:

- Tôi hỏi: “Này tôi để ý, người Pháp các anh đi đâu cũng quần áo chỉnh tề, trang trọng lắm, sao đi bảo tàng cũng là nơi lịch sự, toàn thấy các anh mặc quần bò, áo phông, nói chung quần áo tuềnh toàng, lại đeo ba lô mang cả bánh mỳ nước ngọt như đi leo núi ấy?”

- Anh bảo: “Quần áo phải thoải mái chứ, ăn uống phải đầy đủ chứ. Đi khám phá học hỏi mà. Có khi đi cả ngày, từ sáng tới tối. Phải sẵn sàng để có thể ngồi xuống, quỳ xuống, thậm chí nằm lăn ra để nhìn một thông số, một dòng chữ hay một cái dấu có khi ở dưới gầm ghế chẳng hạn. Rồi ngồi lăn ra đọc cuốn sách để kiểm chứng, học hỏi, ngồi bất cứ chỗ nào. Có khác gì đi vượt rừng, leo núi đâu, chỉ thiếu cái gậy”.

Người Pháp, được khắc hoạ, theo tôi thấy có một tình yêu với bảo tàng giống như một cái "gene cha truyền con nối". Họ coi việc đi bảo tàng giống như một chuyến chinh phục mầy mò làm sống động hoá quá khứ, tỉ mỉ tìm hiểu; một buổi học vừa có lý thuyết nhưng không thiếu cái thực hành bằng chính thứ mắt thấy (hiện vật), tai nghe (những câu chuyện và sự trao đổi). Bảo tàng cũng là cây cầu gắn kết các thế hệ, những người xa lạ với nhau khi họ cùng nhìn về một chủ đề, một bức tượng, bức tranh hoặc hiện vật nào đó và rồi họ cùng thảo luận với nhau.

Câu chuyện về việc đi bảo tàng của người Pháp làm tôi được "khai trí" cho việc tìm hiểu và khám phá lịch sử của mình sau này.

------

Thú thực ngày còn đi học, không hiểu sao cứ đến tiết Lịch sử là tôi nước mắt nước mũi đầm đìa, ngáp lên ngáp xuống. Những con chữ với con số cứ lênh đênh nổi trên dòng nước mắt hư hư thực thực.

Sau này tôi mới tìm ra cái nguyên nhân cho cái bệnh-lý-buồn ngủ ấy. Té ra không phải tôi không thích lịch sử, cũng không phải cô giáo tôi ngày xưa mang bùa ngủ đến trường, nhưng là vì tôi không thể học thuộc và ghi nhớ những con số dấu mốc quan trọng trong cuốn sách lịch sử ngày ấy.

Giờ thì tôi thấy mình ổn hơn rồi, tôi đã tìm ra vaccine khắc chế cho cơn buồn ngủ tiết lịch sử. Tôi đi bảo tàng,

cùng với bút và giấy,

không thì note điện thoại.

Ngắm, ngẫm và ghi lại.

------

Nay đi Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, tôi thấy mình được ôn lại và khám phá ra được kha khá điều. Dòng chảy lịch sử, đất nước gắn liền với những cuộc kháng chiến. Tôi cũng được chứng kiến nhiều hình ảnh xúc động của những người lính áo xanh ngực áo đầy huân chương trò chuyện với nhau về cây súng, mảnh đạn của chiến trường năm ấy; những cặp gia đình cha mẹ ôn tồn giải thích cho những đứa con của mình về những hiện vật chúng nhìn thấy; những người bạn checkvar kiến thức lịch sử qua những niên biểu, tranh hoạ và ánh mắt ngây thơ của một đứa trẻ hỏi bố của mình: Hy sinh là gì hả bố?

Đi mới thấy, mới hiểu:

Hoà bình đẹp thật. Quý giá biết bao! Rực rỡ biết bao!

Lịch sử sống động, chẳng khô khan tí nào.

Và Bảo tàng, Di tích chính là nơi nắm giữ những kỷ vật, dấu tích thời gian đó. Cứ đến đó, là ta có thể học.